W kontekście rehabilitacji (szczególnie poudarowej) i fizjoterapii stosuje się kilka głównych rodzajów elektrostymulacji, które różnią się celem i mechanizmem działania.

 

Oto główne typy prądów w elektrostymulacji oraz ich zastosowania i różnice:

 

1. TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) – przezskórna elektryczna stymulacja nerwów

 

Zastosowanie i cel:

TENS koncentruje się przede wszystkim na zarządzaniu bólem i dostarczaniu sensorycznego sprzężenia zwrotnego.

Dostarcza niskonapięciowe prądy elektryczne przez skórę, aby zredukować sygnały bólowe.

Działa poprzez stymulowanie naturalnych reakcji organizmu na ulgę w bólu.

Wysyła impulsy do komórek nerwowych, blokując komunikację bólu do mózgu, co jest odczuwane jako uczucie mrowienia lub wibracji.

Jest szczególnie pomocne w łagodzeniu przewlekłego bólu nerwowego (np. po udarze).

Może również wspierać reedukację mięśni poprzez stymulację sensoryczną, przypominając układowi nerwowemu, jak mięśnie powinny się poruszać.

 

Charakterystyka prądu i różnice:

TENS celuje w nerwy czuciowe i jest głównie przeznaczone do łagodzenia bólu.

Wykorzystuje stymulację o niskiej intensywności.

Idealnie nie wywołuje trwałego skurczu mięśni; może jedynie powodować niewielkie drgania, ale ma być przede wszystkim silne, ale komfortowe dla kontroli bólu.

 

2. NMES (Neuromuscular Electrical Stimulation) – nerwowo-mięśniowa stymulacja elektryczna

 

NMES (zwana również EMS – Electrical Muscle Stimulation) to podejście terapeutyczne, które wykorzystuje prąd elektryczny do wywołania skurczu mięśnia.

 

Zastosowanie i cel:

NMES jest zaprojektowane do reedukacji mięśni i zapobiegania atrofii (zanikowi mięśni).

Wykorzystuje prądy elektryczne do wyzwalania skurczów mięśni.

Pomaga w pracy nad siłą i koordynacją, zwłaszcza w przypadku osłabionych mięśni (np. po udarze).

Stosowany jest w celu zwiększenia siły mięśni, utrzymania lub zwiększenia zakresu ruchu, relaksacji skurczów mięśni i zwiększenia krążenia krwi.

 

Charakterystyka prądu i różnice:

NMES działa poprzez wysyłanie impulsów elektrycznych, które naśladują sygnały normalnie wysyłane przez układ nerwowy, co prowadzi do skurczu docelowego mięśnia.

Wykorzystuje stymulację o wyższej częstotliwości.

Wymaga, aby pacjent był aktywnym uczestnikiem (próbował samodzielnie angażować mięśnie, gdy włącza się prąd), co maksymalizuje neuroplastyczność i efekty rehabilitacyjne.

W przeciwieństwie do TENS, NMES ma na celu wywołanie silnego skurczu mięśni i jest zazwyczaj stosowany przy wyższych intensywnościach.

 

3. FES (Functional Electrical Stimulation) – funkcjonalna stymulacja elektryczna

 

FES jest często opisywana jako typ NMES.

 

Zastosowanie i cel:

FES idzie o krok dalej niż NMES, stymulując określone mięśnie w celu osiągnięcia funkcjonalnych wzorców ruchowych.

Jest idealne do odzyskiwania umiejętności motorycznych i ponownego uczenia się codziennych czynności.

Przykłady obejmują stymulację mięśni pomagającą w chwytaniu, chodzeniu lub podnoszeniu. FES może być stosowane na przykład do podnoszenia stopy podczas chodzenia, aby zredukować opadanie stopy (foot drop).

Stymulacja jest automatycznie kontrolowana i często włączana w urządzenia ortotyczne (np. mankiety na nogę), aby zmaksymalizować funkcjonalność.

 

Charakterystyka prądu i różnice:

Kluczowa różnica polega na zastosowaniu w połączeniu z funkcjonalną aktywnością lub zadaniem. Stymulacja jest zsynchronizowana z ruchem, który pacjent próbuje wykonać (np. włącza się, gdy noga jest w fazie wymachu podczas chodu).

 

Inne Typy Elektrostymulacji

 

Źródła opisują również inne metody elektrostymulacji stosowane w terapii:

 

Rodzaj stymulacji, cel i zastosowanie, różnice i mechanizmy. IFC (Interferential Current) Łagodzenie bólu (ostrego, chronicznego, pourazowego), redukcja napięcia mięśni i poprawa przepływu krwi. Podobne do TENS, ale wykorzystuje dwie krzyżujące się prądy o wysokiej częstotliwości, co pozwala im dotrzeć głębiej do tkanek niż TENS. Czasami jest to bardziej komfortowe niż TENS.

Stymulacja Rosyjska (Russian Stimulation / Kots Current) Wzmacnianie i reedukacja mięśni, poprawa wytrzymałości mięśniowej, przyspieszenie regeneracji. Używa specjalnego rodzaju przebiegu prądu, a mianowicie sinusoidalnych przebiegów wysokiej częstotliwości (2500 Hz) dostarczanych w krótkich impulsach (bursts).

Iontoforeza (Iontophoresis). Wprowadzanie leku przez skórę do tkanek pod spodem. Stosowana do redukcji obrzęków, łagodzenia bólu lub rozpuszczania złogów wapnia. Wykorzystuje prąd stały (DC), co jest kluczowe do "przepychania" cząsteczek leku przez skórę, ale może powodować większe podrażnienia. 

HVGS/HVPC (High-Voltage Galvanic/Pulsed Current). Redukcja obrzęków, łagodzenie bólu, relaksacja napiętych mięśni. Używany również do wspomagania gojenia przewlekłych ran. Wykorzystuje krótkie impulsy wysokiego napięcia i niskiej częstotliwości, aby dotrzeć głęboko.

VNS (Vagus Nerve Stimulation). Wspieranie neuroplastyczności i przywracanie utraconych funkcji, zwłaszcza w połączeniu z fizjoterapią. Jest to technika inwazyjna neuromodulacji, w której urządzenie jest wszczepiane w celu stymulacji nerwu błędnego.

 

Kluczowe różnice

 

W odniesieniu do TENS, NMES i FES, kluczowe różnice sprowadzają się do zamierzonego celu i intensywności stymulacji:

 

1.  TENS (Ból): Stymuluje nerwy czuciowe w celu blokowania sygnałów bólu. Używa niskiej intensywności. Nie wywołuje silnych skurczów mięśni.

2. NMES (Wzmacnianie/Reedukacja): Stymuluje nerwowo-mięśniowe połączenia, aby wywołać silne skurcze mięśni. Używa wyższej intensywności. Stosowane w celach terapeutycznych do poprawy siły i zapobiegania atrofii.

3. FES (Funkcja): To NMES, którego skurcze są zsynchronizowane w czasie z celowym, funkcjonalnym ruchem (np. chodzeniem, chwytaniem).