Niniejsza notatka zawiera informacje na temat elektrostymulacji (e-stim), w szczególności nerwowo-mięśniowej stymulacji elektrycznej (NMES) i funkcjonalnej stymulacji elektrycznej (FES), które są kluczowe w rehabilitacji ręki, łokcia, barku i łopatki. Zaznaczam, że nie jest to instrukcja, tylko opis na podstawie własnych doświadczeń. Na mnie może działać w określony sposób, na kogoś innego w inny, dlatego należy się zwrócić do specjalisty.
 
​
 
| Rodzaj Stymulacji 
 
**NMES** (Neuromusc`ular Electrical Stimulation) Reedukacja nerwowo-mięśniowa, zapobieganie zanikowi (atrofii), wzmacnianie. Stosowana, gdy jest mały lub żaden ruch, a nerw jest nienaruszony.  **FES** (Functional Electrical Stimulation)  Wywoływanie skurczu mięśnia w celu wykonania "czynności funkcjonalnej" (np. chwytanie, chodzenie). Zwiększa funkcjonalność ręki i ramienia, musi być zintegrowana z zadaniem.
 
Miejsca Przyklejenia Elektrod i Nastawy Urządzenia
 
**Ważna uwaga:** Elektrody należy umieszczać na **brzuścu mięśnia** (muscle belly) lub w punkcie motorycznym (motor point), co zapewnia najbardziej komfortowy i efektywny skurcz. Skóra musi być czysta i sucha (bez balsamów). Elektrody powinny być oddalone od siebie o co najmniej 1 cal (2,54 cm) lub 3 cm, aby stymulacja działała prawidłowo.
 
Ręka i Dłoń (Nadgarstek/Palce)
 
Główny cel: Poprawa otwierania dłoni (wyprost palców i nadgarstka), które jest często ostatnią funkcją wracającą po udarze. 
Mięśnie prostowniki nadgarstka i palców (Weak/Rozluźnione – Wzmacnianie). Na przedramieniu, w obszarze brzuśców mięśni prostowników (po stronie grzbietowej). Jeśli elektrody są zbyt daleko od siebie, stymulacja może sięgnąć zginaczy, dając przeciwny efekt.
Mięśnie zginacze palców/ręki (Do ćwiczenia chwytu/puszczania w trybie FES/Delay). Na przedramieniu, w obszarze zginaczy (po stronie dłoniowej).
 
B. Łokieć
 
Główny cel: Reedukacja zginania/wyprostu łokcia lub zarządzanie spastycznością mięśni zginających.
Mięśnie prostowniki łokcia (triceps) (Wzmacnianie LUB Rozluźnianie zginaczy/bicepsa). Na tylnej części ramienia (triceps).
 
C. Bark i Łopatka (Brak)
 
Główny cel: Leczenie podwichnięcia barku (shoulder subluxation).
Mięśnie stożka rotatorów barku (np. nadgrzebieniowy, naramienny). Na mięśniach stożka rotatorów, aby zmniejszyć przerwę w stawie.
 
II. Nastawy Urządzenia i Programy
 
Ustawienia zależą od celu: **wzmacnianie/reedukacja** (dla rozluźnionych, słabych mięśni) lub **inhibicja/relaksacja** (dla spiętych, spastycznych mięśni).
 

1. Programy dla **Rozluźnionych/Słabych Mięśni** (NMES/FES)
Celem jest uzyskanie **silnego, funkcjonalnego skurczu mięśnia**, który pacjent próbuje wykonać samodzielnie. Najlepsze efekty uzyskuje się, gdy pacjent aktywnie próbuje poruszyć kończyną podczas stymulacji.
Uważam, że automatyczne programy są dobre. Ktoś nad tym spędził mnóstwo czasu testując i prowadząc badania. Moim zdaniem nie ma powodu, żeby im nie ufać. Ważny jest rodzaj prądu. Niemniej, dla tych którzy lubią "sami" opisuję jakich parametrów używam. 
 
| Parametr | Typowe Nastawy dla Ręki/Ramienia | Uwagi |
 
 Tryb  NMES lub FES (np. tryb **S** — Simultaneous). Tryb **Delay** (D) jest idealny do ćwiczenia chwytu i puszczania.
**Częstotliwość (Frequency, Hz) 20 – 50 Hz**. Zapewnia trwały skurcz; niższe częstotliwości (20–35 Hz) są bardziej komfortowe i mniej męczące.
**Szerokość Impulsu (Pulse Width, PW) 250 – 300 µs** (mikrosekund). Dłuższe impulsy zapewniają silniejszy skurcz, ale mogą być mniej komfortowe.
**Amplituda (Intensity, mA - miliampery)**. Najwyższa możliwa do tolerowania, która wywołuje widoczny i silny skurcz. Zaczyna się od zera i powoli zwiększa.
**Ramp Up (Czas Narastania) 1 – 2 sekundy**. Zapewnia komfort, zapobiegając nagłemu skurczowi **Cykl Pracy/Odpoczynku (Duty Cycle)**  Wzmacnianie: 5 sekund ON, 10 sekund OFF (stosunek FES/Funkcjonalne: 5 sekund ON, 5 sekund OFF (tryb Delay/D). Wzmacnianie wymaga dłuższego odpoczynku, aby zapobiec zmęczeniu.
**Czas trwania sesji*.  Zwykle 15 – 30 minut**, 5 razy w tygodniu. Rehabilitacja to maraton, nie sprint; zwiększanie czasu stymulacji jest korzystne.
 
2. Programy dla **Spiętych/Spastycznych Mięśni** (Inhibicja)
 
Stymulacja elektryczna nie jest długoterminowym rozwiązaniem spastyczności, ale działa tymczasowo, ułatwiając inne terapie (efekt mierzony w minutach).
 
 **Stymulacja Antagonisty** (przeciwnego mięśnia)  Stymulacja mięśnia przeciwnego do spastycznego (np. tricepsa, jeśli biceps jest spastyczny). Wywołuje to odruch rdzeniowy zwany **hamowaniem wzajemnym** (reciprocal inhibition), który tymczasowo relaksuje spastyczny mięsień. 
**Nastawy** Stymulacja powinna trwać **co najmniej 10 minut** przed oczekiwanym efektem neurologicznym rozluźnienia.
 
3. Podwichnięcie Barku (Subluxation)
 
Stosuje się NMES na mięśnie wokół barku (np. stożka rotatorów) w celu ich wzmocnienia i utrzymania głowy kości ramiennej we właściwej pozycji.
 **Ciągła stymulacja cykliczna** Używana przez dłuższy czas (np. 60 minut), aby utrzymać skurcz mięśni stabilizujących barku.
 
Najlepsze Źródła moim zdaniem:
 
1. "Electrical Stimulation Therapies and Technology • Lucinda Baker, PhD". Doskonałe źródło wyjaśniające podstawy kontroli motorycznej, wykorzystanie stymulacji dla spastyczności (stymulacja antagonisty), oraz role NMES/FES w ułatwianiu ruchu.
2. "Stroke Rehabilitation: Use of electrical stimulation to help arm and hand recovery", oraz "Stroke Rehabilitation: Use of electrical stimulation to help the fingers be able to open and close". ** Zawierają praktyczne, krok po kroku, instrukcje dotyczące programowania urządzenia (tryby S, A, D), wyboru parametrów (PW, PR, On/Off), umiejscowienia elektrod na przedramieniu i integracji stymulacji z aktywnościami funkcjonalnymi (chwytanie/puszczanie).
3.  Electrical Stimulation: Electrode Placement & Key Parameters Explained" oraz " What is Electrical Stimulation?". ** Oferują kluczowe szczegóły techniczne dotyczące przygotowania skóry, optymalnego rozmieszczenia elektrod (brzusiec mięśnia, 3 cm odstępu) oraz wyjaśnienia kluczowych parametrów (częstotliwość, szerokość impulsu, cykl pracy) w kontekście rehabilitacji kończyny górnej po urazie neurologicznym.